Gaslighting, bireyin kendi akıl, hafıza ve algı sağlığını şüpheye düşürüp irdelemeye yönlendiren kötü yönlendirmedir. Kısaca psikolojik manipülasyon ya da taciz yöntemi olarak da adlandırılmaktadır. Kişide ya da belirlenen kümede şüphe uyandırma, çelişki, kalıcı inkar ve yalan yolu ince ince dikte edilmektedir.
Bu olayın fark edilmesi bazen zor olmaktadır. Terimin adı, Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yılında yapılan oyundan gelmektedir. Oyunda yer alan erkek karakter eşinin deli olduğunu ikna etmeye çalışmaktadır. Gaz lambası söndürüldüğünde eşi bu olayın gerçek değil uydurma bir olay olduğunu anlamaktadır.
Gaslighting Nasıl Yapılır?
Gaslighting, karşındaki insana farklı manipülatif oyunlar oynayarak zamanla kendisinden şüphe etmesini sağlayan psikolojik şiddet ya da duygusal yönlendirmedir. Türkçesi gaz lambası olan bu yöntemin tiyatro oyununa dayanmaktadır.
- Karşı tarafı değersiz hissettirmek.
- Kişiyi suçlamaya başlamak.
- Yaşanmış olayı manipüle etmek.
1.Karşı Tarafı Değersiz Hissettirmek:
İlk olarak gaslightin yöntemi uygulanırken, kişinin dinlemeyi reddedip karşı tarafı değersiz hissettirmesi gerekmektedir. Böylelikle kişi kendini sorgulamaya başlayacaktır.
2.Kişiyi Suçlamaya Başlamak:
Kişi karşı tarafın söylediklerini anlamadığını söyleyip suçlamaya başlamasıdır. Kişi olayın doğruluğunu anlayamayıp suçlunun kendisi olduğunu düşünmeye başlayacaktır.
3.Yaşanmış Olayı Manipüle Etmek:
Anlatılan ya da istenen durumlara karşı koyarak olayı veya anıyı eksik ve yanlış anlamasına yol açarak konuşulan konuyu istedikleri yöne manipüle etmesi, gaslighting teknikleri arasında yer almaktadır. Bir anıyı ya da olayı toptan reddederek karşıdaki kişiyi suçlu çıkarmayı başarmaktadır. Böylelikle kurban talep ettiği olgudan vazgeçecektir.
Not: Bu olay psikolojik şiddete ve tacize girmektedir. Gaslighting karşı tarafa uygulandığında, kişide özgüvensizlik ve yetersiz hissettirme gibi manevi çöküntülere yol açabilmektedir.
İlginizi Çekebilir: Kırık Cam Teorisi Nedir?
Gaslighting Belirtileri Nelerdir?
- Karşındaki insana yalan söylemektedirler. Bu olayın yalan olduğu apaçık ortada olduğu bilinmesine rağmen durumu normalleştirmeye çalıştırmaktadırlar.
- Bir şeyi yapacağını söyleyip ve bunun bilinmesine rağmen inkâr etmeye başlayacaklardır. Uzun süre yapıldığında gerçek olduğunu sorgulamaya ve gerçekliğini kabul etmeye başlanması beklenmektedir.
- Kişiye yakın ve değerli olanı yine kişiye karşı kullanmaları Gaslighting belirtileri arasında yer almaktadır. Yakın olduğunuz ve sevdiğiniz şey hakkında gerçek olmayan bilgiler söyleyip varlığınızın temeline saldıracaklardır.
- Değerinin olmadığı gibi kelimeler kullanan kişi, sonradan yapılan bir şey için sizi övmeye başlayacaktır. Böylelikle tedirginlik duygusu oluşturacaktır. O kadar kötü olmadığını düşündüğünüzde kafanız karışacak ve zayıfladığınızı anlayacaktır.
