Kırık cam teorisi, şehirsel bozukluk davranışlar üzerine anti sosyal davranışlar ve benzeri suçlardaki vandalizm belirtileri, normları ifade eden suçbilim terimdir. Teori, düzen içinde olan kamuya açık kentsel ortamlarda düzenin sürdürülmesi, önemli suçların ya da vandalizmin önünü kesmek amacı ile izlenmesi anlamına gelmektedir. Kısaca düzenin devam etmesidir.
Kırık camlar teorisi, 1982 yılında sosyal bilimciler George L. Kelling ve James Q. Wilson tarafından makale şeklinde ortaya atılmıştır. Sunulduğu zamandan bu yana sosyal bilimler ve kamusal alanlarda uygulanması yönünde büyük tartışmalara ve eleştirilere yol açmıştır. Ayrıca ceza politikalarındaki reformlar için motivasyon olarak kullanılmıştır. Teori, birçok bilimsel çalışma ile desteklenmiş olsa bile eleştiri konusu olmaktan kurtulamamıştır.
Kırık Camlar Kuramının Geçerliliğini İnceleyen Kimdir?
Kırık camlar kuramı geçerliliğini 1982 yılında James Q. Wilson ile George L. Kelling tarafından makale olarak sunulmuştur. Sunulduğundan bu yana uygulanması hakkında birçok tartışmalara da sebebiyet vermiştir. Bilimsel çalışma yönünden desteği bulunsa da birçok yönden eleştiri konusu olmuştur. Ayrıca Amerikalı suç psikoloğu olan Philip Zimbardo’nun 1969 yılında yapmış olduğu deneyden esinlenilmiştir.
Kırım Cam Teorisi Örnekleri
Zimbardo, plakası bulunmayan iki aracı Bronx ve Kaliforniya Palo Alto’da yer alan mahallelere bırakarak test etme imkanı bulmuştur. Bronx’da bırakılan araba, terk edildikten bir süre sonra ‘barbarlar’ tarafından saldırıya uğramıştır. 24 saat içinde araç değerini tamamen yitirmiş, elden çıkmış bir hale dönmüştü.
Pala Alto tarafında bulunan araca ise kimse elini sürmemiştir. Bir süre sonra Zimbardo aracın yanına gidip balyoz ile vurduğunda diğer insanlarda bu olaya dahil olmuştur. Her iki durumda da araca zarar veren kişilerin çoğunluğu, toplumda saygın görünümlü ve düzgün beyazlar olduğu kayıt altına alınmıştır.
1982 yılında Atlantik dergisinde yayınlanan kırık camlar teorisi şöyle açıklanmaktadır; ‘’birkaç kırık camı olan bir bina düşünün. Camlar tamir edilmez ise barbarlar birkaç cam daha kırmaya meyilli olacaktır. Sonunda bina tamamen boşsa bütün camlar kırılabilir, gecekondu ise yangın bile çıkarılabilirler. Bir kaldırım haya edin. Bazı çöpler birikir, yakın zamanda daha fazla çöp birikmeye başlar. Sonunda burada paket servis yapan insanlar, restoranlar bile buraya çöpünü atmaya başlayacaktır.’’
